Bharat Ma Panchayati Raj - University granth nirman board PDF
ભારતમાં પંચાયતીરાજ - Bharat Ma Panchayati Raj - University granth nirman board
The Panchayati Raj system in India is a decentralized system of governance that aims to ensure local self-governance at the grassroots level. "Panchayati Raj" literally translates to "rule by the village council." This system was introduced in 1959 as a means to empower rural communities and ensure their participation in decision-making processes.
The idea behind the Panchayati Raj system is to encourage the active involvement of local communities in matters that directly affect them. It establishes a three-tier structure of local governance bodies namely the Gram Panchayat at the village level the Panchayat Samiti at the block level and the Zila Parishad at the district level.
The Gram Panchayat is the basic unit of the Panchayati Raj system representing a village or a cluster of villages. It is responsible for addressing the needs and concerns of the local community such as sanitation infrastructure development education healthcare and agriculture. The Gram Panchayat consists of elected representatives called Panchayat members headed by a Sarpanch.
The next level in the Panchayati Raj system is the Panchayat Samiti which comprises a group of Gram Panchayats within a block or tehsil. The Panchayat Samiti acts as an intermediary between the Gram Panchayats and the Zila Parishad. It coordinates and oversees the implementation of various development programs and projects in its jurisdiction.
At the apex level the Zila Parishad represents the district and serves as the highest governing body in the Panchayati Raj system. It consists of elected members from the Panchayat Samitis and plays a crucial role in the planning and execution of development initiatives at the district level.
The Panchayati Raj system has several important objectives. First and foremost it aims to promote grassroots democracy by giving local communities the power to make decisions regarding their own development. It seeks to reduce the gap between the government and the people by bringing the decision-making process closer to the citizens.
Moreover the system encourages the participation of marginalized sections of society particularly women and minority groups in local governance. It provides a platform for them to voice their concerns and actively contribute to the development of their communities.
Over the years the Panchayati Raj system has witnessed both successes and challenges. While it has empowered local communities and fostered a sense of ownership among citizens there are still challenges such as inadequate financial resources low capacity of elected representatives and gender disparities in decision-making.
Despite these challenges the Panchayati Raj system remains an essential institution for promoting participatory democracy and inclusive governance at the grassroots level in India. It continues to serve as a vital platform for local communities to address their developmental needs and exercise their democratic rights.
Bharat Ma Panchayati Raj ( ભારતમાં પંચાયતીરાજ ) Book is written by B. C. Shah ( લેખક પ્રો. બી. સી. શાહ ) યુનિવર્સીટી ગ્રંથ નિર્માણ બોર્ડ - ભારતમા પંચાયતી રાજ
આ પુસ્તક અમને GPSC માં આપેલી syallbus ને આવરી લે છે અને UPSC ઉમેદવારો માટે પણ મદદ કરે છે. 1992 માં ભારતનું બંધારણ ભારતનું બંધારણ ભાગ 9-A એ મહત્વનું છે કે કયો ભાગ કહે છે કે પંચાયતીરાજ અને ભારતના બંધારણમાં 40 હેઠળ ગ્રામ પંચાયતની પણ સ્થાપિત કરી છે.
પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થા મહાત્મા ગાંધીનું સ્વપ્ન છે. 1963માં સૌપ્રથમ પંચાયતી રાજ ગુજરાતની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. ઘણા વિલંબ સેટ કરવા માટે સમય લે છે. પંચાયતી રાજ પીડીએફ ગુજરાતીમાં આ પુસ્તક યુનિવર્સિટી ગ્રંથ નિર્માણ બોર્ડ દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે. આપણે 24 એપ્રિલે પંચાયતી રાજ દિવસની ઉજવણી કરીએ છીએ. પંચાયતી રાજ પીડીએફ ગુજરાતી સ્વરૂપમાં ઉપલબ્ધ છે. આમ આકાંક્ષીઓએ આ પુસ્તકને ધ્યાનપૂર્વક વાંચવું જોઈએ. ભારતનું બંધારણ અને 9-A નો ભાગ પંચાયતી રાજ કલમ 243 A થી O સુધીનો આ લેખ આ લેખમાં ઊંડાણપૂર્વક વર્ણવેલ છે.
પંચાયતી રાજ વર્ગ 6 નું પુસ્તક સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ માટે મહત્વપૂર્ણ પુસ્તક છે. પંચાયતી રાજ અધિનિયમની સ્થાપના ગુજરાતમાં 1963માં કરવામાં આવી હતી અને બાદમાં આ અધિનિયમમાં અનેક વખત સુધારા કરવામાં આવ્યા હતા. પંચાયતી રાજ અધિનિયમ 1994માં પંચાયતી રાજ અધિનિયમ 2013ના છેલ્લા સુધારા પછી ગુજરાતમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. ભારતીય બંધારણની કલમ 243 પંચાયતી રાજની કલમ 1992માં ઉમેરવામાં આવી છે. પંચાયતી રાજ પુસ્તક બી.સી. શાહ દ્વારા લખવામાં આવ્યું છે. આ પંચાયતી રાજ પુસ્તક ગુજરાતીમાં પીડીએફ ગુજરાતી ભાષાના ઉમેદવારો માટે ઉપલબ્ધ છે.
પંચાયતી રાજ સમિતિમાં સંસદ સમિતિ અને ગુજરાત સરકારમાં અનેક સમિતિઓની નિમણૂક કરવામાં આવે છે. ગુજરાત સરકારની પ્રથમ કમિટિ બળવંતરાય મહેતા સમિતિ જે અમને ત્રિસ્તરીય પંચાયતી રાજ સમિતિ આપે છે. ગુજરાતનો પંચાયતી રાજ વિભાગ વહીવટી માટે જવાબદાર છે. પંચાયતી રાજ દિવસ 24 એપ્રિલ આપણે પંચાયતી રાજ દિવસ તરીકે ઉજવીએ છીએ. પંચાયતી રાજ વિભાગ ગુજરાત, ભારતમાં પંચાયતી રાજ દિવસ, 1963માં ગુજરાતમાં પંચાયતી રાજની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. ભારતમાં સૌપ્રથમ પંચાયતી રાજ રાજસ્થાનમાં.
રાજસ્થાનનું પ્રથમ ભારતીય રાજ્ય જેણે પંચાયતી રાજની સ્થાપના કરી અને નાગોર જિલ્લામાં શરૂઆત કરી. આ પુસ્તકમાં પંચાયતી રાજ ગુજરાતી મા ઉપલબ્ધ છે. પંચાયતી રાજ ગુજરાતની ચૂંટણી એ ગુજરાતના રાજ્ય ચૂંટણી પંચ માટે જવાબદાર છે. 40 લાખથી ઓછી વસ્તી સ્ટે અને ટ્રાઇબલ એરિયા ઉપલબ્ધ નથી. આ કિસ્સામાં, ગુજરાતમાં પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થા પંચાયતી રાજના ત્રણ તબક્કા છે. આ સ્ટેજ આ સ્ટેજને અનુસરે છે. પ્રથમ અને સ્થાનિક વિસ્તાર ગ્રામ પંચાયત, બીજા તબક્કામાં તાલુકા પંચાયત છે. પછી અને ત્રીજો તબક્કો છે જિલ્લા પંચાયત.
મહત્વના વિષય માટે પંચાયતી રાજ સિસ્ટમ upsc અને અન્ય સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા. ગુજરાતની પંચાયતી રાજ વેબસાઇટ એ ગુજરાતના નાગરિકો માટે ઉપયોગી માહિતી ઉપલબ્ધ છે. પંચાયતી રાજ 1993 અને પંચાયતી રાજ 1994 ની સ્થાપના પંચાયતી રાજ કલમ 40 થી કરવામાં આવી છે આ લેખ મહાત્મ ગાંધીનું સ્વપ્ન છે. ભારતનું બંધારણ પંચાયતી રાજ ભાગ 9 -A આપણે જાણીએ છીએ કે પંચાયતી રાજ ભાગ 9 છે. પંચાયતી રાજ કલમ 40 હેઠળ આવે છે.
આઝાદી પછી દેશમાં પંચાયતી રાજ: 1952:- 2જી ઓક્ટોબરથી સમુદાય વિકાસ કાર્યક્રમની શરૂઆત. 1953:- "રાષ્ટ્રીય વિસ્તાર સેવા" 2 ઓક્ટોબરથી શરૂ થાય છે. 1957: બળવંતરાય મહેતા સમિતિએ ત્રિ-સ્તરીય પંચાયતી રાજની ભલામણ કરી, 1959:- 2 ઓક્ટોબર, 1959ના રોજ, પંડિત જવાહરલાલ નેહરુએ રાજસ્થાનના નાગૌર જિલ્લામાં ત્રિ-સ્તરીય પંચાયતી રાજનું ઉદ્ઘાટન કર્યું.
1959:- રાજસ્થાન બાદ આંધ્રપ્રદેશમાં પંચાયતી રાજની શરૂઆત કરવામાં આવી. પંચાયતી રાજના વિકાસ માટે વિવિધ સમિતિઓની રચના: 1950: - વી.કે. રાવ સમિતિ - પંચાયતોની આંકડાકીય સમીક્ષા માટેના સૂચનો. 1963:- દિવાકર સમિતિ - ગ્રામસભાની સ્થિતિની સમીક્ષા કરી. 1963: - કે. સંથાનમ સમિતિ - પંચાયતી રાજ માટેની નાણાકીય જોગવાઈ અને સ્થિતિની સમીક્ષા કરી. 1965: - કે. સંથાનમ સમિતિ - પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓની ચૂંટણી પ્રોફાઇલનો અભ્યાસ કર્યો. 1966: - જી. રામચંદ્રન સમિતિ - પંચાયતો માટે તાલીમ કેન્દ્રોની જરૂરિયાતનો અભ્યાસ કર્યો. 1976: - દયા ચૌબે સમિતિ - સમુદાય વિકાસ અને પંચાયતી રાજની સમીક્ષા કરી. 1977:- અશોક મહેતા સમિતિ - બે સ્તરીય પંચાયતી રાજની ભલામણ. 1978: - દાંતવાલા સમિતિ - તાલુકા કક્ષાએ યોજનાના ફોર્મની ભલામણ કરી. 1984:- હનુમંત રાવ સમિતિ - જિલ્લા સ્તરીય યોજનાના સ્વરૂપમાં ભલામણ કરવામાં આવી. 1985:- જી.વી.કે. રાવ સમિતિ - ગ્રામીણ વિકાસ માટે ભલામણ કરેલ વહીવટી ગોઠવણ અને ગરીબી નાબૂદી કાર્યક્રમ. 1986:- એલએમ સિંધવી સમિતિ - લોકશાહી અને વિકાસ માટે પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓના પુનઃસશક્તિકરણ અને પંચાયતી રાજને બંધારણીય દરજ્જો આપવા માટેની ભલામણ. 1989:- પી.કે. ચુંગન કમિટી - સ્થાનિક સ્વ-શાસિત સંસ્થાઓને બંધારણીય માન્યતા આપવાની ભલામણ.
પંચાયતી રાજના વિકાસ માટે જાણીતી સમિતિઓ: બલવંતરાય મહેતા સમિતિ, 1957: રાષ્ટ્રીય ક્ષેત્ર સેવા દ્વારા કરવામાં આવતી કામગીરીની તપાસ કરવા માટે ભારત સરકાર દ્વારા સમુદાય વિકાસ કાર્યક્રમ અને બળવંતરાય મહેતા સમિતિની નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. 24 નવેમ્બર, 1957ના રોજ સમિતિએ પોતાનો અહેવાલ સુપરત કર્યો. "લોકશાહી વિકેન્દ્રીકરણ (ઓટોનોમી)" ની યોજનાની ભલામણ કરવામાં આવી હતી